Freelance jurist: wat moet je met AI?

Vorige week vroeg iemand me of ik door de bomen het bos nog zag van alle AI tools die er op de markt komen. “Natuurlijk,.......niet” zei ik, want in alle eerlijkheid, ook al ben ik behoorlijk ingevoerd in de Nederlandse legal tech scene, ik kan het niet meer bijhouden.

Tegelijk valt me op dat ik nog steeds geruststellende stukjes tegenkom. Die proberen je in slaap te sussen met het idee dat er altijd nog hoogwaardig strategische werk overblijft en dat juristen dat dan zullen doen. Maar who are we kidding? Hoeveel echt hoogwaardig strategisch werk heb jij in jouw praktijk als zelfstandige juridische professional? Is dat 1600 uur per jaar? Ik betwijfel het ten zeerste want zelfs bij de topkantoren heeft slechts een enkeling dat. 

Ook hoor je dat AI niet zou zijn dan gereedschap. Dat het juridische vak al honderden jaren bestaat en dus niet verdwijnt. Maar hoe is dat een garantie dat alles bij het oude blijft? De signalen vertellen een ander verhaal. 

Due diligence, document review, juridisch brononderzoek, wat vroeger uren of zelfs dagen kostte, is nu vaak een kwestie van minuten. En uit eigen ervaring weet ik hoe snel je met de juiste prompts en basiskennis nu al, zelfs met niet-juridische AI-tools, zeer bruikbare documenten kunt opstellen of beoordelen.

Hoe hou je je omzet op peil in een businessmodel dat draait op het verkopen van uren, als dat wat vroeger uren werk was nog maar een paar minuten kost? Als een notitie over juridische risico’s zo uit een systeem floept? 

Kortom, dit raakt ons allemaal en dat houdt me bezig. 

Maak je geen zorgen, je hebt de boot nog niet gemist, maar je moet wél aan de bak. Juridisch werk is fundamenteel aan het veranderen. Het is nog niet overal zichtbaar, want grote organisaties zijn nu eenmaal niet zo snel, maar de trend is onomkeerbaar. 

Ik hoorde vorige week van een ervaren freelance jurist die door de IT-afdeling van een grote klant (echt een enorm traditionele organisatie) werd gevraagd om te helpen bij het inrichten van een AI-agent voor contractbeoordeling. Geen gespecialiseerd juridisch systeem, gewoon een generiek taalmodel met zijn input erbovenop. Hij blijft voorlopig nog betrokken, maar alleen voor de uitzonderingen. De bulk doet de AI. Waar hij eerst het hele contractproces begeleidde, blijft straks een klein deel over.

Het voordeel is natuurlijk dat het werk er alleen maar leuker op kan worden. Minder routine, meer complexiteit. Maar zakelijk is het ook echt een spannende ontwikkeling want de potentiele omzet uit je huidige werkzaamheden daalt misschien wel met een factor 10. Als je hetzelfde blijft doen, heb je straks misschien wel 10x meer clienten nodig, of je tarief moet x10. Dat gaat niet werken. Je zult dus iets moeten veranderen. 

Gelukkig heb je als zelfstandige professional een enorm voordeel boven juristen en advocaten die ergens in dienst zijn. Zij moeten maar afwachten wat er met ze gebeurt. Als ze overbodig worden krijgen ze een warme handdruk, een paar maandsalarissen en 70% van het maximum dagloon aan WW. De zekerheid van een vaste baan is namelijk maar zeer betrekkelijk. Jij daarentegen zit helemaal zelf aan het stuur. Jij kunt zelf je ontwikkeling en investeringen bepalen. 

Hoe je als jurist relevant blijft in het AI tijdperk

Hoe ons vak verandert als Artificial General Intelligence bereikt wordt valt niet te voorspellen, maar voor nu zou ik me richten op context, integratie en verantwoordelijkheid. Dat zijn de gebieden waar je als human in the loop voorlopig nog echte toegevoegde waarde hebt. Klinkt een beetje abstract, dus laat ik het iets concreter maken. 

Vertrouwen

AI kan stukken produceren en adviseren, waarschijnlijk op een steeds hoger niveau, maar voorlopig moet -zodra het om serieuze belangen gaat- iemand eindverantwoordelijkheid nemen. Iemand moet zeggen: “Dit klopt, en ik sta ervoor in.” Zakelijke clienten verwachten niet alleen informatie, of een document, maar een inschatting van de risico’s, de belangen en de juridische ruimte.

Daarbij komt dat organisaties mensen willen kunnen aanspreken op fouten. Vertrouwen in de technologie ontstaat pas als duidelijk is wie verantwoordelijk is voor het eindresultaat.

Integratie

AI-tools zijn krachtig en snel, maar passen niet vanzelf in elke werkwijze. Er is deskundigheid en ervaring nodig om goed te bepalen welke combinatie van tools bruikbaar is in welke context. 

Of men nu werkt met OpenAI, Calude of Gemini modellen, gespecialiseerde systemen als Harvey, Legora, of Nederlandse spelers als LegalMike, Fledger, Saga, Moonlit, Lexgen, Lexboost, Uncover, Weagree, Viridea, Andri, Forcyd, LexIQ, of Zeno (sorry als ik iemand vergeet): zonder juridische en organisatorische kennis blijft het bij experimenten en is de toegevoegde waarde beperkt.

Als je slim bent leer hoe de verschillende AI oplosingen werken, en hoe je ze in de praktijk optimaal combineert. Beperk je niet tot een, maar zorg dat je kunt switchen. Veel van je (oud)opdrachtgevers hebben straks expertmatige ondersteuning nodig bij het op de juiste manier integreren van technologie in hun juridische operatie. Met je combinatie van juridisch inhoudelijke expertise en hands on ervaring met meerdere AI toepassingen kun je echt iets voor ze betekenen.  

Word zelf een AI-first lawyer

Blijf niet klooien met gratis accounts. Denk als een ondernemer en investeer. Test, ontdek en probeer zoveel mogelijk systemen en tools. Niet alleen juridische, maar ook automation platforms als n8n, Loveable of het Nederlandse Lleverage. So what als dat je een paar honderd euro per maand aan abonnementen kost. Zie het als investering in je toekomstige bron van inkomsten. Alles om je eigen techstack en werkwijze te bouwen zodat je super efficiënt en hoogwaardig juridisch werk kunt leveren aan je cliënten. Stop met uurtarieven en werk met een maandelijkse service fee zodat je investeringen kunt terugverdienen uit het behaalde efficiencyvoordeel. Het kost tijd om je praktijk om te bouwen natuurlijk, maar begin morgen en zet pro-actief in al je opdrachtovereenkomsten dat je bij je opdrachten AI in kunt schakelen.

En laat zien wat je doet en voor wie

Naarmate AI breder wordt ingezet, gaan juridische documenten en adviezen steeds meer op elkaar lijken. Wat jou dan onderscheidt, is niet het eindproduct maar de manier waarop je cliënt daar met jouw hulp komt. Jouw stijl, je afwegingen en de manier waarop je werkt maken het verschil. In een tijd waar output steeds meer standaard wordt, is jouw professionele signatuur belangrijker dan ooit. Zorg dus dat je zichtbaar bent: laat zien hoe je werkt, waarmee, en voor wie. Dat kan klein, een regelmatige reflectie op LinkedIn, een voorbeeld uit je praktijk, of een ervaring die iets zegt over jouw manier van kijken. Daarmee maak je je niet alleen herkenbaar voor de juiste cliënten, maar ook onder vakgenoten en dat maakt het makkelijker om naar je te verwijzen.

Ben je al begonnen? Stuur me een LinkedIn invite, ik ben benieuwd naar je ervaringen!

Deze blog is geschreven in opdracht van Mr. Magazine.